PDS, of Prikkelbare Darm Syndroom, is bekend onder verschillende namen, waardoor er vaak verwarring ontstaat en mensen denken dat het om verschillende aandoeningen gaat.
Synoniemen van PDS
Om voor wat meer duidelijkheid te zorgen in dit kluwen van benamingen, som ik hieronder enkele gangbare synoniemen voor PDS op:
- prikkelbare darmsyndroom
- prikkelbare darm(en)
- spastische darmsyndroom
- spastische darm(en)
- spastisch colonsyndroom
- spastisch colon
- darmspasmen
Of in het Engels:
- IBS
- irritable bowel syndrome
- spastic colon
- spastic bowel syndrome
- colon spasms
Klachten / symptomen
PDS veroorzaakt ongemakken zoals buikpijn, winderigheid, een opgeblazen gevoel of het fysiek opzwellen van de buik, krampen, diarree, constipatie of elke vorm van onregelmatige stoelgang. De diagnose gebeurt meestal wanneer een arts andere ziektes en aandoeningen heeft uitgesloten (bv. coeliakie of glutenintolerantie, of de ziekte van Crohn) en er geen andere oorzaak voor de aanhoudende klachten kan gevonden worden.
Er is vaak ook een verband tussen PDS en vermoeidheid, een zwak immuunsysteem, stressklachten en psychische klachten.
Oorzaak
De precieze oorzaak van PDS is niet bekend. Wel weet men dat er sprake is van een te snelle of net te trage motoriek van de darmen (ze bewegen sneller of trager dan normaal) en dat er een soort allergische reactie plaatsvindt in de darmwand. Wat deze reactie precies veroorzaakt, weet men nog niet.
PDS ontstaat soms na een ernstige infectie of ziekte en kan verergeren onder invloed van stress.
Gevolgen van de aandoening
PDS zorgt voor een groot fysiek ongemak en lijden en kan een grote impact hebben op het leven van een persoon. De chronische fysieke klachten maken de patiënt moe en kunnen ervoor zorgen dat hij of zij constant op zijn of haar hoede is voor een nieuwe aanval. Na verloop van tijd kan men zelfs bepaalde situaties beginnen vermijden uit angst voor een aanval. Wanneer men activiteiten begint te missen, kan dit een grote invloed hebben op iemands sociale of zelfs professionele leven.
Vaak wordt niet gepraat over alle gevolgen van PDS, omdat dit gênant of taboe is, maar denk bijvoorbeeld ook eens aan de constante geluiden van een rommelende buik in een stille zaal vol mensen, last hebben van extreme winderigheid op een sollicitatiegesprek, op de bus last krijgen van buikloop en geen wc in de buurt hebben… Beeld je deze klachten dan eens in op dagelijkse basis en je ziet meteen dat PDS geen pretje is.
Wat kun je eraan doen?
Huisartsen schrijven bij PDS vaak medicatie voor (Spasmomen, Duspatalin, Mebeverine, etc.). Deze pilletjes pakken de symptomen van PDS aan en kunnen voor sommige mensen opluchting bieden. Ze nemen echter niet de oorzaak weg, waardoor de symptomen telkens opnieuw de kop op kunnen steken.
Het FODMAP-dieet kan een grotere impact hebben. Dit dieet is moeilijk en werkt (meestal om deze reden) niet voor iedereen, maar als men erin slaagt het strikt op te volgen, kan het de klachten aanzienlijk doen afnemen en weer meer levenscomfort geven. De Monash universiteit in Melbourne (Australië) ontwikkelde het dieet en heeft er een eigen blog en app voor. Met de begeleiding van een professioneel diëtiste kan het makkelijker zijn om je aan dit dieet te houden. In deze FODMAP-lijst kan je zien wat je wel of niet kan eten in het FODMAP-dieet.
Stress aanpakken is van groot (!) belang. Spanning heeft veel invloed op de gezondheid van je darmen en de rest van je lichaam. Door middel van mindfulness, yoga, ademhalingsoefeningen, ontspanningsoefeningen, meditatie, enz. kun je meer ontspannen worden. Sporten kan ook helpen, maar let op met intensief sporten, omdat dit bij sommige mensen de symptomen van PDS verergert. Als je dit merkt bij jezelf, kies dan eerder voor een rustigere vorm van beweging, zoals wandelen of yoga.
Muntolie of pepermuntthee kan voor sommige mensen de symptomen verzachten.
Bepaalde voedingsmiddelen kunnen een reactie uitlokken in het spijsverteringsstelsel, zelfs bij mensen zonder PDS. Zo kun je de volgende voedingsmiddelen best zo veel mogelijk vermijden: alcohol, koffie, pikante voeding, suiker, vettige of gefrituurde voeding, energy drinks, frisdrank en koolzuurhoudende dranken.
Probiotica of prebiotica kunnen bij sommige mensen voor verbetering zorgen.
Supplementen of enzymes die bepaalde voedingsstoffen helpen verteren, bv. lactasepilletjes (om melkproducten beter te verteren), supplementen zoals alpha-galactosidase (bv. Preflatine-ok) om bepaalde groenten of graanproducten beter te verteren, etc. Overleg steeds met je huisarts vooraleer je een supplement gebruikt, zeker als je andere medicatie neemt.
Water drinken is zoals bij de meeste aandoeningen van groot belang. Probeer tussen je maaltijden in (ongeveer een half uur ervoor en een uur erna) meer water te drinken.
Vezels zijn belangrijk voor een goede doorstroming, maar kunnen bij sommigen voor nog ergere symptomen zorgen. Merk je na het eten van grote hoeveelheden vezels dat je meer klachten hebt (diarree, buikpijn, …), schroef dan je vezelinname tijdelijk wat terug. Witte rijst, aardappelen, magere vis/vlees of eieren en iets minder fruit en groenten zijn dan een betere optie. Zorg er wel voor dat je steeds een minimum aan voedingsvezels binnenkrijgt. Als je er geen last van hebt, eet ze dan gewoon, want vezels zijn gezond!
Andere PDS-patiënten hebben net baat bij grotere hoeveelheden vezels. Heb je vaak last van verstopping of constipatie, dan kan het helpen om meer vezels te eten. Meer vezels eten kan dus zowel goed als kwaad doen, afhankelijk van de patiënt, maar dokters raden altijd aan om er meer van te eten. Voel bij jezelf dus aan of dit advies jou goed doet of niet.
Draag losse kledij. Onderschat niet hoeveel een te strakke broek een al opgezwollen buik kan irriteren en hierdoor nóg meer kan doen opblazen… Draag loszittende kledij of rekbare slappe stoffen die comfortabel zitten aan je buik, bv. lichte broeken uit fladderende stofjes, elastische leggings met een losse elastiek die de buik niet insnoert, losse kleedjes, rokken en broeken met zeer hoge taille zodat de sluiting de buikzone volledig vermijdt, …
Vermijd strakke jeansbroeken en onrekbare stramme stoffen. Pas ook op voor te strakke elastische taillebanden (leggings, panty’s).
Hou rekening met je zithouding: zit niet dubbel gebogen, maar geef je buik ruimte om te ontspannen, zodat hij niet verkrampt.
In de winter, als je buik extra verkrampt door de koude temperatuur, kan warme kruidenthee, een warmtepakketje/kersenpitkussentje of zelfs een dekentje helpen om je buik weer wat te ontspannen.
Meerdere kleine maaltijden zijn vaak minder belastend dan een paar hele grote. Of let erop dat je je niet overeet en stop als je genoeg hebt. Forceer jezelf niet om iets extra te eten dat je eigenlijk niet meer binnenkrijgt, maar waar je nog zin in hebt.
Experimenteren voor andere intoleranties: merk je steeds klachten na het eten van een bepaalde voedingsstof, laat die dan een tijdje (enkele weken) weg uit je dieet (let wel op dat je geen tekorten krijgt van een bepaalde voedingsgroep en overleg met je dokter). Nemen de klachten af, dan is er veel kans dat deze stof de boosdoener is. Probeer na een tijdje de voedingsstof te herintroduceren; beginnen de klachten opnieuw, dan kun je ervan uitgaan dat je een intolerantie hebt voor die stof. Dokters en/of diëtisten kunnen je verder helpen met je intolerantie.